Εκατό χρόνια μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή, η Βιβλιοθήκη της Βουλής των Ελλήνων συμμετέχει στις εκδηλώσεις μνήμης, φιλοξενώντας στον 1ο όροφο του πρώην Δημόσιου Καπνεργοστασίου της οδού Λένορμαν 218 ένα τρίπτυχο εκθέσεων εμπνευσμένων από την επέτειο 1922-2022, οι οποίες διαπραγματεύονται με όρους διαφορετικούς, αλλά συμπληρωματικούς και συνδιαλεγόμενους, διαφορετικές όψεις ενός γεγονότος-τομής για τον Ελληνισμό.
Η πρώτη έκθεση, με τίτλο «Ιστορίες επιβίωσης» (σε γενική επιμέλεια Μ. Καμηλάκη και επιμέλεια Μ. Βλασσοπούλου & Α. Καραπάνου, με την επιστημονική συνδρομή των Ν. Ανδριώτη, Ευ. Αχλάδη, Ευ. Καραμανέ, Γ. Καραχρήστου, Π. Ποτηρόπουλου & Σ. Ριζά), είναι αφιερωμένη στην επαγγελματική ενσωμάτωση των προσφυγικών πληθυσμών στις νέες πατρίδες και τη συμβολή τους στον εργασιακό βίο της Ελλάδας από τα πρώτα χρόνια της άφιξής τους μέχρι τη δεκαετία του 1940. Το εκθεσιακό αφήγημα αναδεικνύει την εργασία ως στρατηγική επιβίωσης για τους Μικρασιάτες πρόσφυγες, ως μέσο διαμόρφωσης ατομικών και συλλογικών ταυτοτήτων και ως μοχλό κοινωνικής αναδημιουργίας και ανάπτυξης της εθνικής οικονομίας. Με αφηγηματικό πυρήνα ένα μωσαϊκό με τα κυριότερα επαγγέλματα, αστικά και αγροτικά, και με οδηγό τις προφορικές μαρτυρίες των ίδιων των προσφύγων, παρουσιάζονται αντικείμενα, πρακτικές και συνήθειες που επεκτείνουν σημασιολογικά την έννοια της «εργασίας» ως καθημερινού βιώματος. Παράλληλα, μέσα από την αναφορά στις θεσμικές παρεμβάσεις για την εργασιακή αποκατάσταση των νέων πληθυσμών, προβάλλονται οι εθνικές διαστάσεις που προσέλαβε η διαχείριση της μαζικής εισέλευσης Μικρασιατών μετά το 1922. Συνολικά, μέσα από πολυτροπικά τεκμήρια, τα οποία έχουν συγκεντρωθεί σε συνεργασία με πάνω από σαράντα (40) δημόσιους και ιδιωτικούς φορείς και συλλέκτες, συγκροτείται το εννοιολογικό σύμπαν της επαγγελματικής ενσωμάτωσης των προσφυγικών πληθυσμών, που συσπειρώνεται γύρω από έννοιες-κλειδιά, όπως συνέχεια, αλλαγή, προσαρμογή, καινοτομία, κινητικότητα, πολυσυλλεκτικότητα, πρόοδος, μετασχηματισμός, εκσυγχρονισμός, ανάπτυξη.
Η δεύτερη έκθεση με τίτλο «Το 1922 στον Τύπο» (σε γενική εποπτεία Μ. Καμηλάκη, οργανωτική επιμέλεια Ε. Μουζουράκη και επιμέλεια Ε. Αντωναράκου & Έ. Δρούλια) επικεντρώνεται στην ανάδειξη της πλούσιας δημοσιογραφικής παραγωγής γύρω από τα δραματικά γεγονότα που έλαβαν χώρα το 1922, όπως αποτυπώνονται στον Τύπο της εποχής, τον μικρασιατικό (της Κωνσταντινούπολης και της Σμύρνης, κυρίως), τον ελλαδικό (της πρωτεύουσας και της περιφέρειας), τον ομογενειακό (Η.Π.Α. και Αιγύπτου) και τον αλλόφωνο. Στην Έκθεση παρουσιάζονται επίσης ενδεικτικά κυριακάτικα αφιερώματα εφημερίδων για την Καταστροφή της Σμύρνης και των «Χαμένων Πατρίδων». Τα εκτιθέμενα τεκμήρια προέρχονται από τη Συλλογή Ημερήσιου και Περιοδικού Τύπου της Βιβλιοθήκης της Βουλής.
Η τρίτη έκθεση με τίτλο «Πρόσφυγες: 1922+ επιβίωση-ενσωμάτωση» (σε γενική επιμέλεια Μ. Καμηλάκη, οργανωτική επιμέλεια Μ. Βλασσοπούλου και εικαστική επιμέλεια Ά. Τσαμκόσογλου & Μ. Κασιμάτη) μας μεταφέρει στη συγχρονία, στο επίπεδο της πρόσληψης: είκοσι επτά (27) καλλιτέχνες, πρόσφυγες οι περισσότεροι, δεύτερης και τρίτης γενιάς, καταγράφουν τις δικές τους μικροϊστορίες για το 1922, μεταπλάθοντας την πρώτη ύλη της επιβίωσης και της εγκατάστασης των δικών τους ανθρώπων σε έργο τέχνης και αφήγηση. Η συγκεκριμένη έκθεση προσφέρει μια επιπλέον ανάγνωση του αγώνα της επιβίωσης των προσφύγων, συνεισφέροντας έτσι στη σύνθεση ενός ευρύτερου εκθεσιακού συγκειμένου από κοινού με τις άλλες δύο εκθέσεις – αυτή τη φορά σύγχρονου, δυναμικού και διαλογικού, ένα είδος αφηγηματοποίησης του συλλογικού, διαχρονικού και διατοπικού τραύματος, που η Μικρασιατική Καταστροφή επέφερε. Επισημαίνεται ότι είναι η πρώτη φορά που η Βιβλιοθήκη της Βουλής υποδέχεται στο Καπνεργοστάσιο και συνδιοργανώνει μια έκθεση σύγχρονης τέχνης, και μάλιστα έργων που δημιουργήθηκαν ειδικά για τη συμπλήρωση των εκατό χρόνων από τη Μικρασιατική Καταστροφή - υπό αυτή την έννοια, επομένως, πρόκειται για μια καινοτόμο πρωτοβουλία.
Οι τρεις εκθέσεις, οι οποίες εγκαινιάστηκαν από τον αξιότιμο Πρόεδρο της Βουλής των Ελλήνων κ. Κωνσταντίνο Αν. Τασούλα στις 24 Νοεμβρίου 2022, πέραν της κοινής τους θεματικής, φιλοξενούνται στον 1ο όροφο του πρ. Δημόσιου Καπνεργοστασίου της οδού Λένορμαν 218, ενός εμβληματικού αρχιτεκτονήματος, το οποίο ανεγέρθηκε μεταξύ 1928-1930 και αποτελεί κτήριο τοπόσημο, που κατά καιρούς προσαρμόστηκε σε διαφορετικές χρήσεις (εκτός από Καπνεργοστάσιο, λειτούργησε ως έδρα της Στρατιωτικής Υπηρεσίας Αθηνών λίγο πριν από τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και της Στρατιωτικής Καπνοβιομηχανίας και Υγειονομικής Υπηρεσίας μετά το ξέσπασμα του Πολέμου, ως χώρος φιλοξενίας δεκάδων οικογενειών απόρων και προσφύγων, κυρίως από τη Ρουμανία, μεταξύ 1948 και 1964 κ.ά.). Το παρουσιαζόμενο τρίπτυχο συνιστά το «επίσημο» άνοιγμα του κτηρίου στο ευρύ κοινό και τους φίλους της Βιβλιοθήκης της Βουλής των Ελλήνων, σε συνέχεια συστηματικών δράσεων εξωστρέφειας, όπως η πολυμεσική έκθεση «Γλωσσόpolis» και τα εκπαιδευτικά προγράμματα «Λέξεις που πληγώνουν, λέξεις που χαμογελούν» και «Στα βιβλία λέμε ‘ΝΑΙ!’», που τα στελέχη της Βιβλιοθήκης ήδη από το 2016 υλοποιούν στους χώρους του Καπνεργοστασίου με βασικό κοινό-στόχο την εκπαιδευτική κοινότητα.
Συνολικά, τόσο οι υπό παρουσίαση Εκθέσεις, όσο και οι υπόλοιπες δράσεις του προγράμματος εξωστρέφειας της Βιβλιοθήκης της Βουλής (εκπαιδευτικά προγράμματα, λέσχες ανάγνωσης, σεμινάρια, θεματικές διαλέξεις κ.ά.) αναδεικνύουν τον ρόλο της ως θεματοφύλακα ιστοριών και βιωμάτων, αλλά και ως χώρου ανοιχτού και προσβάσιμου σε όλες και όλους.
Ώρες λειτουργίας:
Πρώην Δημόσιο Καπνεργοστάσιο
καθημερινά 10:00-18:00
Σάββατο 10:00-14:00
Είσοδος ελεύθερη με επίδειξη αστυνομικής ταυτότητας